Prawdopodobnie najczęstszym zadawanym pytaniem przez miłośników astronomii zamierzających kupić swój pierwszy teleskop jest: "który z teleskopów będzie dla mnie najlepszy?" Jakkolwiek nie ma idealnej odpowiedzi na to pytanie, to można ułatwić sobie ten właściwy wybór - najpierw poprzez poznanie dostępnych możliwości, a następnie przez dopasowanie danego typu teleskopu do głównych zastosowań jakie ma on spełniać.

Jak zdecydować?
Bardzo często zakup pierwszego teleskopu oparty jest na bardzo małej wiedzy, lub nawet jej całkowitym braku. Najczęściej kończy się to wtedy zakupem teleskopu, który nie spełnia pokładanych w nim oczekiwań, czyli takim, który nie jest przydatny dla użytkownika np. ze względu na swój rozmiar, niską jakość optyki, czy niewłaściwy montaż. Taki zakup okazuje się często frustrujący w użyciu i może prowadzić do osłabienia zainteresowań związanych z obserwacjami nocnego nieba lub nawet przerzucenia ich na inne dziedziny. Generalnie takie teleskopy można najczęściej spotkać w hipermarketach, czy sklepach fotograficznych. Dodatkowo w takich miejscach sprzedawcy zwykle nie mają pojęcia o prowadzeniu obserwacji astronomicznych i specyfice sprzętu, więc nie należy się tam raczej spodziewać dobrych rad dotyczących naszych potrzeb i oczekiwań. Odwrotną sytuację mamy też wtedy, gdy początkujący miłośnik astronomii kupuje sprzęt znacznie przerastający jego potrzeby i możliwości. Dzieje się to wtedy, gdy np. zdecyduje się na zakup zbyt dużego lub skomplikowanego w obsłudze teleskopu. W obu przypadkach kończy się to tym, że taki sprzęt staje się bezużyteczny gromadząc z czasem na sobie coraz grubszą warstwę kurzu.

Jakie obiekty będą obserwowane?
Dla tych, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z astronomią i których interesuje przede wszystkim obserwacja jasnych obiektów takich jak Mars, Jowisz, Saturn, czy Księżyc - niewielki refraktor będzie najwłaściwszym rozwiązaniem. Np. już taki o średnicy 70 mm i dobrej jakości optyki daje bardzo ładne obrazy, pozwalając odkryć wiele interesujących szczegółów na tych obiektach. Dla kogoś, kto bardziej zainteresowany jest oglądaniem słabszych obiektów jak mgławice, galaktyki, czy gromady gwiazd - bardziej odpowiednim będzie teleskop zwierciadlany o średnicy lustra 110 - 150 mm lub refraktor o światłosile większej niż 1/10 i średnicy obiektywu 80 - 120 mm.

Skąd prowadzone będą obserwacje?
Od czasu do czasu prowadzone są dyskusje jaki typ i rozmiar teleskopu jest najwłaściwszy do danego miejsca obserwacji. Bardzo często można się spotkać z błędną opinią, że jasne tło nieba i tzw. zanieczyszczenie światłem ma znacznie większy wpływ na teleskopy o dużych rozmiarach niż na te mniejsze. Co prawda duży teleskop zbiera więcej tego zanieczyszczenia wzmacniając go bardziej niż ten o mniejszych rozmiarach, ale zbiera też więcej światła samych obiektów w konsekwencji dając lepszy ich obraz. Kluczową sprawą jest tutaj kontrast dawanego obrazu. Najlepszy kontrast oferują teleskopy, w których system optyczny nie jest przysłonięty np. przez wtórne zwierciadło. Taką konstrukcję mają refraktory i zwykle sprawują się one bardzo dobrze w miejscach gdzie tło nieba jest stosunkowo jasne. Teleskopy z przysłoniętą optyką, jak Newtona, Schmidta-Cassegraina, czy Maksutowa pokażą pełnię swoich możliwości dopiero pod ciemnym niebem. Aby zwiększyć kontrast dawanego obrazu pomiędzy tłem nieba i obiektem można również zastosować specjalne filtry redukujące zanieczyszczenie światłem. Należy jednak pamiętać o dwóch rzeczach: takie filtry są z reguły dość drogie, jak również mają one swoje ograniczenia. Ważnym czynnikiem przy wyborze teleskopu może się okazać jego przenośność, łatwość przechowywania i transportu - zwłaszcza gdy zamierzamy wozić go na obserwacje poza miejsce zamieszkania. Wtedy bardzo dobrym rozwiązaniem może się okazać zakup krótkiego, kompaktowego teleskopu Schmidta-Cassegraina, Maksutowa, lub refraktora o krótkiej ogniskowej.

Czyli wielkość zwierciadła lub obiektywu. Tutaj w zasadzie sprawa jest prosta. Czym większą aperturę sobie założymy, tym więcej i lepiej zobaczymy na niebie. Wraz ze wzrostem średnicy rośnie zasięg gwiazdowy (wpada więcej światła do teleskopu) oraz rośnie zdolność rodzielcza. 
Przykładowo:

apertura: 70 mm, powierzchnia zbiorcza: 38 cm2 – 100 razy więcej niż oko;
apertura: 80 mm, powierzchnia zbiorcza: 50 cm2 – 131 razy więcej niż oko;
apertura: 90 mm, powierzchnia zbiorcza: 64 cm2 – 165 razy więcej niż oko;
apertura: 102 mm, powierzchnia zbiorcza: 82 cm2 – 212 razy więcej niż oko;
apertura: 114 mm, powierzchnia zbiorcza: 102 cm2 – 265 razy więcej niż oko;
apertura: 120 mm, powierzchnia zbiorcza: 113 cm2 – 294 razy więcej niż oko;
apertura: 130 mm, powierzchnia zbiorcza: 133 cm2 – 345 razy więcej niż oko;
apertura: 150 mm, powierzchnia zbiorcza: 177 cm2 – 459 razy więcej niż oko;
apertura: 203 mm, powierzchnia zbiorcza: 324 cm2 – 841 razy więcej niż oko;
apertura: 254 mm, powierzchnia zbiorcza: 507 cm2 – 1317 razy więcej niż oko;
apertura: 305 mm, powierzchnia zbiorcza: 731 cm2 – 1898 razy więcej niż oko;
apertura: 356 mm, powierzchnia zbiorcza: 995 cm2 – 2586 razy więcej niż oko;